PRAWNICZE

A

À huis clos – przy zamkniętych drzwiach

à titre gratuit – pod tytułem darmym

Absolution (f.) – odstąpienie od wymierzenia kary

Accusé (m.) – oskarżony o zbrodnię

Acquittement (m.) – uniewinnienie od zarzutu zbrodni (dla „accusé’)

Acquitté m.) - uniewinniony od zarzutu zbrodni

Acte de commerce (m.) – czynności handlowe

Actes de l’instruction (m.) – czynności śledcze

Actions immobilières pétitoires, sprawy petytoryjne (o posiadanie własności).

Action publique (f.) – ściganie z urzędu (publiczne)

Agir en dommages-intérêts – wystąpić z roszczeniem odszkodowawczym/ o odszkodowanie

Ajournement du prononcé de la peine (m.) – odroczenie ogłoszenia kary

Allégation (f.) – zarzut

allouer une provision – przyznać kwotę zaliczkową/(środki zabezpieczające)

Ancien combattant (m.) – kombatant

Appel est admis – apelacja jest dopuszczalna

Arrestation – aresztowanie, zatrzymanie

Arrêt (m.) – wyrok (decyzje w cour) = décision judiciaire

Arrêts sont rendus – wyroki są wydawane / rendre arrêt → wydać wyrok

Arrondissement (m.) – okręg

Assesseur (m.) – sędzia, członek składu kolegium orzekającego

Assignation - pozew

assigner - pozwać

Assister les victimes – pomagać ofiarom

Assurer la police des débats – pilnować porządku na rozprawie

Assurer l'unité dans l'application de la règle de droit – zapewniać jednolite zastosowanie prawa

Atteinte à l’ordre public (f.) – naruszenie porządku publicznego

Audience ((f.)) – rozprawa

Audience solennelle – rozprawa w pełnym składzie

Auteur (m.) – sprawca

Avancement des magistrats (m.) – awans sędziów

Avertir = informer - pouczać

Avocat général – zastępca prokuratora generalnego

Avoir la capacité juridique à agir / capacité d’ester en justice– mieć zdolność procesową

B

banissement (m.) – banicja (dot. Francuzów, zniesiona w 2002)

barreau (m.) - rada adwokacka, palestra

C

Casser la décision – uchylić wyrok

caduque – nieważny

Céder l’action à un tiers – scedować powództwo na osobę trzecią

Chambre (f.) (au tribunal) – wydział

Chambre d’accusation (f.) – izba oskarżycielska

Chambre du conseil – pokój sędziowski

Charge qui pèse (f.) sur qq – zarzut ciążący

Chef-lieu (m.) - stolica departamentu

Circonstances atténuantes (f.) – okoliczności łagodzące

Code des débits de boissons (m.) – ustawa antyalkoholowa

Collège de juge (m.) – kolegium orzekające (un magistrat préside « président du Collège de juge », 2 l’accompagnent - « assesseurs »)

Commerçants (m.) – przedsiębiorcy

Commissions du contentieux de la sécurité sociale – komisje ds. sporów z zakresu ubezpieczeń społecznych

Comparaitre personnellement devant la juridiction - stawać osobiście przed sądem

Comparution (f.) – stawiennictwo

Comparution personnelle (f.) – osobiste stawiennictwo

Compétence du Tribunal : matérielle, territoriale ((f.)) – właściwość sądu : rzeczowa, miejscowa

Concertation (f.) – zgoda

Concomitance (f.) – zbieżność

Condamnation avec dispense de peine (f.) – skazanie ze zwolnieniem od kary

Condamner qq à restituer l'argent – skazać, zasądzić

Connaître à charge d’appel – rozpoznawać sprawę zaskarżoną apelacją

Connaître l’affaire – rozpoznać sprawę

Conseil des prud’hommes – sąd pracy

Conseil supérieur de la magistrature – krajowa rada sądownictwa

Conseiller à la cour d’appel - sędzia sądu apelacyjnego

Constat d’adultère (m.) – stwierdzenie zdrady

Contravention à la loi (f.) – naruszenie prawa/ wykroczenie

contravention expresse au texte de la loi – wyraźne naruszenie ustawy

c. org. = code de l’organisation (judiciaire) - ustawa o ustroju sądów powszechnych

Cour d’appel – sąd apelacyjny

Cour d’assises – sąd/trybunał ławy przysięgłych (juge les crimes)

Cour de cassation – sąd najwyższy

Cour international de la Haye – międzynarodowy trybunał w Hadze

Crime (m.) - zbrodnia

D

Dans les matières – w dziedzinie

décision cassée – wyrok uchylony

décision différée/ décision attaquée – zaskarżony wyrok

Décision judiciaire – wyrok

Déclenchement des poursuites (m.) – wszczęcie ścigania (postępowania0

Déclaration sur les faits (f.) – wyjaśnienie co do faktów

défendeur au pourvoi -pozwany

Déférer la décision – zaskarżyć wyrok

Déférer une affaire délictuelle – skierować sprawę do sądu

Dégradation civique (f.) – pozbawienie praw obywatelskich/publicznych

Délai de la prescription (m.) – okres przedawnienia

Délibération sur-le-champ (f.) – obrady natychmiastowe

Délibéré (m.) – narada, uzgodnienie stanowisk

délit - występek

demande reconventionnelle – pozew wzajemny

demandeur au pourvoi - powód

Dénonciation - doniesienie

Dénoncer les faits – złożyć doniesienie

Départager – rozstrzygać

Déplacement de force – wypędzenie, przesiedlenie ( wojna)

Détention criminelle à perpétuité (f.) – dożywocie dla więźniów politycznych

Déposer plainte/ porter – złożyć skargę / le dépôt d'une plainte

Descente sur les lieux – wyjazd na miejsce zdarzenia

Détenu politique (m.) – więzień polityczny

Différend (m.) - spór

Disculper qq – oczyścić z zarzutów

Document corroborant les dires (m.) – dokumenty na poparcie zeznań ; étayer= corroborer- podpierać

Dommage moral (m.) – krzywda

donation f . – darowizna

Donner commission rogatoire – zlecić wykonanie czynności śledczych

Donner compétence – przyznawać właściwość

Donner lecture – odczytać

Dossier (m.) – akta sprawy

Dresser un état des lieux (d'entrée, de sortie) – sporządzić protokół zdawczo-odbiorczy

Droit de défense (m.) – prawo do obrony

Droit de réplique(m.) – prawo repliki

E

Elément utile (m.) – tu : dowód

Elucider - wyjaśnić

Encourir une peine – ściągać na siebie ; susceptibles d'encourir une peine – zagrożone karą

en équité – zgodnie z zasadami sprawiedliwości społecznej

en fait et en droit – de facto i de iure (prawne i faktyczne)

En fonction de la peine encourue – w zależności od wysokości kary

Engager l’action civile – wystapić z powództwa cywilnego/ ustanowić się strona cywilną procesu

Engager les poursuites=déclancher=lancer=commencer – wszcząć ściganie

État d’interdictiion légale (m.) – pozbawienie zdolności prawnej

État (des personnes m) – (prawa) stanu

exécutoire – podlegający wykonaniu

Expert (m.) – biegły

Expressément – wyraźnie

Expulsion du territoire (f.) – odesłanie do kraju pochodzenia (dot.cudzoziemców)

F

Faire appel, interjeter appel – wnieść apelację

Faire défaut – nie wszczynać

Faire droit à la demande – uwzględnić wniosek

Faire état d'un document – powoływac się na dokument/przedstawić

Faits reprochés – zarzucane czyny

Faire un application exacte de la règle de droit – należycie zastosować prawo

Filiation (f.) – pokrewieństwo

fond de l’affaire (m.) – meritum sprawy

Former un pourvoi – wnieść skargę kasacyjną

Fouille au corps – rewizja osoby

Frais de justice (des)– koszty postępowania sądowego

Frapper qq de peines – wymierzać kary

G

gain d’un procès (solution du litige) – rozwiązanie sporu

Garanties impérieuses (f.) – gwarancje bezwzględnie obowiązujące

Greffier (m.) – sekretarz sądu, protokolant

H

huissier de justice – komornik sądowy

I

Imbriquer – zazębiać się

immunité (f.) – immunitet

Imprescriptibilité (f.) – brak przedawnienia / nieprzedawnialność

Imputer – zarzucać

inamovibilité (f.) – nieusuwalność

inculpé (avt 2002) = mis en examen - podejrzany

Indices graves et concordants de culpabilité (m.) – poważne i zgodne przesłanki o winie

Infliger des peines – wymierzać kary

Infraction ((f.)) – naruszenie prawa, czyn zabroniony : contravention [wykroczenie->przestępstwo], délit [występek->przestępstwo], crime [zbrodnia]

Infractions susceptibles d’encourir une peine (f.) – czyny zabronione karą

Insolvable- niewypłacalny

instruction – śledztwo (pénal), postepowanie przygotowawcze (civil),

Instruire à décharge – szukać dowodów niewinności

Instruire à charge – szukać dowodów oskarżenia

interrogatoire - przesłuchanie

Intérêt manifeste (m.) – powód oczywisty

Intérêts privés des victimes – prywatny interes poszkodowanych

interprétation divergente (f.) – rozbieżna wykładnia prawna

interprétation uniforme - jednolita wykładnia prawa

J

Juge de droit (m.) – orzeka w sprawach zastosowania prawa (kasacyjne)

Juge du fond (m.) – orzeka co do meritum sprawy/ sąd 1 i 2 instancji

Juge d'instruction – sędzia śledczy

Juge de paix - sędzia pokoju

Juge national m – sąd krajowy

Juge ordinaire des petits procès – sąd powszechny dla drobnych sporów

Jugement (m.) – wyrok (decyzje tribunaux w 1 instancji) = décision judiciaire

Jugement par défaut (m.) – wyrok pod nieobecność strony

Juger les procès entre particuliers – roztrzygać spory między osobami prywatnymi/fizycznymi

Juger par contumace – sądzić zaocznie

Juré (m.) – sędzia przysięgły tworzący ławę przysięgłych (tylko w assises; sprawach o zbrodnię)

Juridiction civile (f.) – sąd cywilny

Juridictions d’exception – sądy szczególne

Juridiction de jugement - sąd

Juridictions du premier degré – sądy 1 instancji

Juridiction pénale de droit commun (f.) – sąd karny powszechny

Jury (m.) – ława przysięgłych

L

Lésé (m.) – poszkodowany

Lien de parenté (m.) – stopień pokrewieństwa/ stosunek do oskarżonego (pyt.w sądzie)

Litige (m.) – spór ; de moindre importance- o mniejszej wadze

Loi ((f.)) - ustawa

M

Magistrat instructeur (d’instruction) (m.) – sędzia śledczy

Magistrat du ministère public – prokuratorzy

Magistrat/ juge non professionnel (m.) – ławnik

Magistrature/ magistrats debout (du parquet) – prokuratorzy

Magistrature/ magistrats du siège ((f.)) = juges – sędziowie

maintenir – utrzymać w mocy

Maison d’arrêt (f.) – areszt śledczy

Majeur protégé (m.) – ubezwłasnowolniony

Mandat d’arrêt international – międzynarodowy list gończy

Mandat de comparution – nakaz stawiennictwa

Mandat de dépôt (m.) – wezwanie do przyjęcia w zakładzie penitencjarnym/ nakaz przyjęcia

Mandat signifié par huissier m .- wezwanie dostarczone przez komornika

Manifestation de la vérité (f.) – ustalenie prawdy

Manu militari (m.) – pod bronią

Mesures d’investigation supplémentaires (f.) – dodatkowe środki dochodzeniowe

Mettre en demeure qq de se présenter– wezwać

Mettre en mouvement l’action publique – wszczynać ściganie z oskarżenia publicznego

ministres des cultes (m.) – osoby duchowne

Mise à l'épreuve - poddanie próbie

mise en état – postępowanie przygotowawcze = instruction (civil)

Montant de la demande, la valeur de l’objet du litige – wartość przedmiotu sporu/ kwota, o którą spór się toczy

moyens de droits – zarzuty co do prawa

N

Nationalité (f.) – obywatelstwo

Nommément désigné – wskazany z nazwiska

Non-lieu (m.) – umorzenie

Notification (f.) – doręczenie/dostarczenie przez pocztę

nullité (f.) – nieważność; demander la nullité sur le fondement de art. - domagać się nieważności w oparci o

O

Obtenir des dommages – otrzymać zadośćuczynieni e/ dédommager

Opposition – sprzeciw

Ordonnance ((f.)) – rozporządzenie (z mocą ustawy) portant réforme judicaire – o wprowadzeniu reformy sądownictwa

Ordonner un supplément d'information – zarządzić uzupełnienie śledztwa

Ordre des médecins (m.) – Izba lekarska

Ordres de juridictions -rodzaje sądów

Ordres professionnels – izby zawodowe

Ordre judiciare (m.) – sądy powszechne

Ordre social – porządek społeczny

P

Parquet (m.) - prokuratura/ magistrat du parquet, magistrat debout

Partage des voix – równa ilość głosów

Parti civile qui appuie l’accusation (f.) – oskarżyciel posiłkowy

Partie (f.) – strona

parties en cause – strony procesu

parties disposent de leur proccès – strony są dysponentami procesu

Peine afflictive (f.) – kara pozbawienia lub ograniczenia wolności

Peine d’emprisonnement (f.) – kara pozbawienia wolności

Peine infamante (f.) – kara pozbawienia praw obywatelskich/publicznych

Perquisition (f.) – przeszukanie pomieszczeń, rewizja w lokalu

Personne mise en examen (dawniej inculpé) – osoba podejrzana

Pièce à conviction (f.) – dowód rzeczowy

Plaider coupable – przyznać się do winy, dobrowolne poddanie się karze

Plaider non coupable – nie przyznawać się do winy

Plaideur (m.) / un particulier – osoba prywatna

Plaidoirie (f.) – mowa obrończa; présenter sa plaidoirie

Planque (f.) – melina, dziupla, kryjówka

Porter l’affaire devant le tribunal – skierować sprawę do sądu

Porter préjudice à la victime – wyrządzić szkodę osobie poszkodowanej

Poursuivre, réprimer les infractions – ścigać

Pourvoi (m.) – skarga kasacyjna ; Former un pourvoi – wnieść skargę kasacyjną

Pouvoir coercitif (m.) – uprawnienie do zastosowanie środków przymusu

Pouvoir exécutif (m.) – władza wykonawcza

Préconiser la peine – domagać się kary

Préjudice direct (m.) – szkoda bezpośrednia

Premier et dernier ressort – 1 i ostatnia instancja

Premier président w sądzie – prezes

Prescription de l’action publique (f.) – przedawnienie ściagania ;

Prescription de la peine est de 2 ans – przedawnienie kary

Prescription du délit est acquise au bout de 3 ans (f.) – występek ulega przedawnieniu po upływie 3 lat

Présemption d’innocence (f.) – domniemanie niewinności

President de (la) chambre – przewodniczący wydziału

President du Tribunal/ de la cour – prezes sądu

Prévenu (m.) – oskarżony o występki i wykroczenia (w Pl oskarżony o wykroczenia to obwiniony)

Principe de l’opportunité des poursuites (m.) – zasada celowości ścigania

Privation de liberté s’impute sur la durée de la peine d’emprisonnement – zaliczono na poczet kary okres tymczsowego aresztowania

Procedure par défaut – postępowanie pod nieobecność

Procéder à une enquête de personnalité – przeprowadzić wywiad środowiskowy

procès-verbal (m.)- protokół

Procureur (m.) – odpowiednik prokuratora rejonowego

Procureur géneral – szef prokuratury apelacyjnej

Prud’homme employeur – sędzia sądu pracy z grona pracodawców

Prud’homme salarié – jw z grona pracowników

R

Réclusion criminelle à perpétuité (f.) – dożywotnie pozbawienie wolności

Régulièrement déclaré – zarejestrowane zgodnie z prawem

rejeter le pourvoi – oddalić skargę

Relaxe (f.) – uniewinnienie (w niższej instancji)

relaxé (m.) - uniewinniony od zarzutu wykroczenia lub występku

Relever d'office – podnieść z urzędu

renvoi après cassation (m.) – odesłanie po kasacji

Réparation pécuniaire (f.)- odszkodowanie pieniężne

Repenti (m.) – świadek koronny

Réprimer les infraction – ścigać/karać czyny zabronione = poursuivre

requête conjointe – wspólny wniosek

Ressort (m.) – instancja ->statuer en premier et dernier ressort – orzekać w pierwszej i ostatniej instancji

Retrait d’une plainte (m.) – wycofanie skargi

Réussir une conciliation entre les adversaires– doprowadzić do ugody

révoquer qq – odwołać kogoś

rôle – nr sprawy

S

Saisir le tribunal d’une affaire/ Porter l’affaire devant le tribunal – wnieść sprawę do sądu/ skierować

Sans lien de parenté – obcy

Sauf-conduit (m.) – list żelazny (délivrer)

Se désister – odstąpić od sprawy

se désister de sa constitution de partie civile -odstąpić od procesu adhezyjnego

Se faire représenter par un avocat – być reprezentowanym przez adwokata

Se livrer à son requisitoire – wygłosić mowę oskarżycielską

Se pourvoir en cassation – wnieść kasację

Se soumettre librement à la peine (à la sanction) – dobrowolnie poddać się karze

Se soustraire à l'execution de la sanction – uniknąć wykonania kary

Sévices (f.) – maltretowanie

Siéger – orzekać, odbywać posiedzenia

Siéger au pénal – orzekać w sprawach karnych

Siéger en forme collégiale – orzekać w formie kolegialnej

Signification (f.) – doręczenie/dostarczenie przez komornika

Statuer au contentieux - rozstrzygać spory

Statuer différemment – orzekać odmiennie

Statuer en matière contentieuse - orzekać w sprawach spornych

Statuer en matière contraventionnelle – orzekać w przedmiocie wykroczeń/nia

Statuer en matière gracieuse – orzekać w sprawach niespornych (np. Adopcja)

Statuer sur l’action civile en réparation du dommage – orzekać/roztrzygać o roszczeniach cywilnych/ roszczenia odszkodowawcze/ wszcząć postępowanie o odszkodowanie

Statuer à juge unique – orzekać jednoosobowo/ w składzie jednoosobowym

Subir la peine – odbyć karę

Substitut (m.) – prokurator prokuratury rejonowej/apelacyjnej (juridictions d'appel)

Supplément d’information (m.) – uzupełnienie śledztwa

Sursis (m.) – zawieszenie kary

T

Témoin à charge – świadek oskarżenia

Témoin à décharge – świadek obrony

Témoin repenti – świadek koronny

Texte (m.)/ loi – ustawa

Texte épar (m.) – quie n’est pas codifié/ tekst rozproszony

TGI – Tribunal de Grande Instance – Sąd Wielkiej Instancji

Tours de scrutin successifs (m.) – kolejne głosowania

Trancher en faveur – rozstrzygać na rzecz

Trancher les litiges (les différends) – rozstrzygać spory

Transiger – dogadać się, iść na ugodę

Tribunal correctionnel (m.) – wydział karny sądu (délits – występki)

Tribunaux d'ordre judiciaire – Sądy powszechne

Tribunal de police (m.) – wydział ds. wykroczeń (contreventions – wykroczenia)

Tribunal du district m – sąd rejonowy

Tribunal régional – sąd okręgowy

Tribunal répressif/ pénal – sąd karny

Tribunaux paritaires des baux ruraux – parytetowe sądy ds. dzierżawy

Tuteur (m.) – opiekun prawny

V

Victime (f.) – poszkodowany

Violation de sépultures (f.) – naruszenie miejsca pochówku

violer le texte – naruszyć ustawę

Voies de recours – środki odwoławcze

Vote par bulletin écrit (m.) – głosowanie na piśmie

vote secret – głosowanie tajne

- - - - - - -

Cour d'appel (Sąd Apelacyjny):

- chambre civile (wydział cywilny)

Juridiction civile (tribunal d'Instance- Sąd instancji, de grande Instance- sąd Wielkiej Instancji)

- chambre pénale (wydział prawny)

Juridiction pénale (Tribunal de police, Tribunal correctionnel, Cour d’assises)

Tribunal de police (m.) – wydział ds. wykroczeń (contreventions – wykroczenia)

Tribunal correctionnel (m.) – wydział karny sądu (délits – występki)

Cour d’assises – sąd/ trybunał ławy przysięgłych (juge les crimes – zbrodnie)

Cour de cassation – sąd kasacyjny/Najwyższy)